Faydalı Bilgiler

1Radyant Isıtma Tarihi
1800 yılında Sir William Herschell adlı bir İngiliz astronomu enfraruj ışınların ısıtıcı etkisi olduğunu bulmuştur. Bir prizma yardımıyla yayılan güneş ışığının ısısını ölçmek için kullandığı termometrenin üzerinde, mavi ışığın en az miktarda ısı artışına neden olduğunu ancak rengin kırmızı spektruma dönüşürken sıcaklığın da arttığını bulmuştur. William Herschell'in bulduğu ve termometre üzerinde daha yüksek bir sıcaklığa ulaşmasını sağlayan spektrum gerçekten de kırmızı spektrumun ötesiydi. O enfraruj (kızılötesi) spektrumdu. 1950'li yıllarda Amerikalı araştırmacılar Roberts ve Gordon, güneşin direkt ışınlarına benzeyen gaz yakmalı infraruj radyant tüp ısıtmanın kavramlarının anlaşılmasına ve gelişimine öncülük ettiler. İnfraruj ilkeli ısıtıcıların hatırı sayılır derecede yakıt ekonomisi sağladığı görüldü. A.B.D.'de 1950'li yıllardan beri radyant sistemler kullanılmaya başlanmış olup, sürekli gelişmeler kaydedilmiştir. Özellikle A.B.D.'nin soğuk olan kuzey bölgelerinde ve Kanada'da radyant sistemlerin kullanımı yaygınlaşmıştır. 1970'li yıllardan itibaren Avrupa'da doğalgazın yaygınlaşması ile Batı Avrupa'da radyant sistemler kullanılmaya başlanmıştır. Bazı bölgelerde L.P.G. yakıt ile çalışan sistemlerin kullanılması radyant sistemlerin tanıtımına öncülük etmiş ve bu sistemler daha sonra doğalgaza dönüşmüş veya dönüştürülmektedir. [Eski Tip Roberts Gordon Cihazı] Ülkemizde 1980'li yılların sonlarında doğalgazın kullanılmaya başlanması ile gaz yakmalı radyant cihazlar güncellik kazanmıştır. Isıtma sistemi olarak çok tanınmamasına rağmen radyant ısıtma yapan şirketlerin referansları göz önüne alındığında konvansiyonel sistemle ısıtılması güç olan yüksek, izolasyonu zayıf ve büyük alanlarda başarıyla radyant ısıtma uygulandığı görülmektedir. Her konuda detaylı bilgi almak için lütfen bize yazın: info@cukurovaisi.com Telif Hakkı (Copyright): Ziyaret etmekte olduğunuz web sitesinde yazılı tüm sayfalar, fotoğraflar, tasarımlar, resimler ve fikri hak mülkiyet ve korumasına tabi olan her türlü eserin telif hakkı Çukurova Isı A.Ş.'ye aittir. Web sitesine girdiğiniz zaman kendinize kopya alabilirsiniz, bilgi indirme esnasında ve kişisel amaçlar makul olduğu sürece daha sonra kullanmak üzere bu web sitesindeki bilgileri basabilirsiniz. Başka bir amaçla kullanım kesinlikle yasaktır.
2Radyant Isıtma Tekniği
Kızılötesi radyant ısı enerjisi yukarıdan aşağı doğru, mahali işgal eden cisimlere (insan, eşya vb.) ve döşemeye yönlendirilmektedir. Tavanı veya içinden geçtiği havayı ısıtmaksızın cisimleri ya da insanları ısıtır. Havanın ısınması daha sonra kızılötesi ışınlarla ısınan cisimlerden taşınım ile ısı transferi sonucunda meydana gelir. Gaz yakmalı, kızılötesi radyant ısıtma sistemleri günümüzde kullanılan ısıtma sistemlerinin en konforlu ve en ekonomik olanlarından bir tanesidir. Isıl ışınım, maddenin sahip olduğu ısı enerjisini elektro-magnetik dalgalarla, sıcaklığı nedeniyle yaymasıdır. Tüm maddeler sıcaklıklarına bağlı olmak üzere ışınım ile ısı yayarlar. Ancak ısıtma amaçlı ışınım uygulamalarında, ısıtmayı sağlayacak yüzeyin sıcaklığının 200-1000°C arasında olması beklenir. Işınım ile ısı geçişinde ışınlar dalga mekaniği kuramlarına göre enerjiyi iletmektedir. Sonuçta enerji bir ışın demeti ile yayılmaktadır. Işınlar gaz ortamda hareket edebildikleri gibi boşlukta da yol alabilirler. Taşınımda akışkan bir ortamın bulunması zorunludur. Oysa ışınım ile ısı transferinde boşluk, geçişi tam tersine iyileştirmektedir. Buna en canlı örnek olarak dünyadan yaklaşık 150 milyon km. uzaktaki güneşin dünyayı ısıtması gösterilebilir. Dolayısıyla ışınım, dünyadaki canlı hayatın oluşmasını ve bugünkü hale gelmesini sağlamıştır. Diğer hiçbir ısı geçişi yöntemi ile izah edilemeyecek bu örnek, ışınım için ışın teorisini ve dalga teorisini pekiştirmektedir. Radyant sistemlerde prensip, yayıcılığı yüksek bir yüzeyin bir şekilde ısıtılıp bu yüzeyin ışımayı sağlaması ya da alevin ışınımından doğrudan faydalanmak için çıplak alevin kendisinin ışınım için kullanılmasıdır. Elektro-magnetik dalgalar (ışın) cisimlerin yüzeylerine çarptığında yüzeydeki molekülleri harekete geçirir ve sürtünmeden dolayı moleküllerin ısı üretmesi ile cisimler ısınır. Bir radyant ısıtma uygulamasını değerlendirmek için değişik malzeme özellikleri ve işletme kriterleri kullanılabilir. Her konuda detaylı bilgi almak için lütfen bize yazın: info@cukurovaisi.com Telif Hakkı (Copyright): Ziyaret etmekte olduğunuz web sitesinde yazılı tüm sayfalar, fotoğraflar, tasarımlar, resimler ve fikri hak mülkiyet ve korumasına tabi olan her türlü eserin telif hakkı Çukurova Isı Sistemleri A.Ş.'ye aittir. Web sitesine girdiğiniz zaman kendinize kopya alabilirsiniz, bilgi indirme esnasında ve kişisel amaçlar makul olduğu sürece daha sonra kullanmak üzere bu web sitesindeki bilgileri basabilirsiniz. Başka bir amaçla kullanım kesinlikle yasaktır.
3Radyant Isıtıcı Tipleri
Suspendisse at fermentum erat. Aenean ac lacinia varius commodo est. Vivamus sem quam, lobortis elit. Nam pellentesque ligula. Aliquam maleRadyant Isıtıcı Tipleri Radyant ısıtma cihazları yüzey sıcaklığına bağlı olarak başlıca iki gruba ayrılır: I) Yüksek/Orta Yoğunluklu Cihazlar (Yüzey Sıcaklığı 815°C ve üzerinde olan cihazlar) Yüksek yoğunluklu cihazlar da kendi aralarında iki gruba ayrılabilir. Birinci gruptaki cihazlarda, içinde ısıtma sağlanan bir hacim sözkonusudur. Bu hacmin dış yüzey sıcaklığı 1000°C civarındadır. Isıtma için kullanılan elektrikli cihazların bir çoğu da birinci gruba giren yüksek yoğunluklu radyant sistemlerdir. Bunlara örnek olarak Quartz ısıtma sistemi gösterilebilir. Bu sistemde quartz ampul vasıtasıyla veya bir boru içinden geçen direncin elektrik ile ısınması ve sonuçta sarı-beyaz bir renk almasıyla ışınım yapması sağlanır. Elektrikli radyant ısıtıcıların ülkemizde en büyük sakıncası elektrik enerji maliyetinin yüksek olmasıdır. İkinci gruptaki yüksek yoğunluklu cihazlarda ise ışınımı, alevin kendisi sağlar. Seramik esaslı, delikli bir panelin ön yüzünde yanma sağlanır. Bu durumda da yüzey sıcaklığı 1000°C civarındadır. Çıplak alevli olanların kullanıldığı hacimlerin iyi havalandırılması gerekmektedir. Yüksek yoğunluklu cihazlar özellikle geniş bir mekanda spot (noktasal) veya lokal ısıtma yapmak için uygundurlar. II) Düşük Yoğunluklu Cihazlar (Yüzey Sıcaklığı 260°C - 815°C arasında olan cihazlar) Isıtma tekniğinde radyant ısıtma dendiğinde ilk olarak akla gelmesi gereken cihazlar düşük yoğunluklu cihazlardır. Çünkü uygulamada çok daha fazla tercih edilmektedirler. Düşük yoğunluklu gaz yakıcılı cihazlarda, dış yüzey yayıcılığı yükseltilmiş bir boru söz konusudur. Genellikle bu boruların başında bir brülör ve sonunda bir fan (vakum pompası) vardır. Bu brülör ile gaz yakıt yakılır ve sistemin sonundaki fan ile yanmış gazlar çekilir ve dolaşım nedeniyle boru yüzeyi ısıtılarak ışınım yapması sağlanır. Radyant tüp, gaz yakıtın yanmasıyla açığa çıkan enerjinin kullanılabilir kısmı ile ısıtılır. Yayıcılık olarak bilinen tüpün bir malzeme özelliği, radyant enerji olarak tüpü terkeden enerji miktarının belirlenmesini sağlar. Tüpün ısı enerjisi aşağıdaki mekanizmalardan biri ile dağıtılır: 1. Enerjinin bir kısmı doğrudan radyant enerji olarak ısıtılacak ortama gönderilir. 2. Bir kısım ışınım enerjisi reflektöre gönderilir ve reflektör vasıtasıyla ısıtılacak ortama doğru yönlendirilir. 3. Enerjinin bir kısmı ise taşınım yoluyla tüpten ortama geçer. 4. Bir kısım enerji reflektörden yansıyıp tekrar tüpe gelir. Her konuda detaylı bilgi almak için lütfen bize yazın: info@cukurovaisi.com Telif Hakkı (Copyright): Ziyaret etmekte olduğunuz web sitesinde yazılı tüm sayfalar, fotoğraflar, tasarımlar, resimler ve fikri hak mülkiyet ve korumasına tabi olan her türlü eserin telif hakkı Çukurova Isı Sistemleri A.Ş.'ye aittir. Web sitesine girdiğiniz zaman kendinize kopya alabilirsiniz, bilgi indirme esnasında ve kişisel amaçlar makul olduğu sürece daha sonra kullanmak üzere bu web sitesindeki bilgileri basabilirsiniz. Başka bir amaçla kullanım kesinlikle yasaktır.suada tincidunt, diam lectus, eu mi. Suspendisse egestas quis, libero. Duis blandit a, dolor. Maecenas mi odio, sagittis mi. Sed faucibus, dolor eu libero. Vivamus tincidunt hendrerit wisi. Aenean augue eu lobortis.
4Radyant Projelendirme Esasları
Radyant Sistemler İçin Isıl Kayıpların Belirlenmesi Isıl kayıp hesapları, radyant sistem uygulanacak mahaller için, konvansiyonel sistem için yapılan ısı kaybı hesabına benzerlik gösterir. Türk Standartlarında ifade edildiği şekilde dış duvar, çatı ve pencerelerden iletimle olan ısı kaybı hesabı tıpkı konvansiyonel sistemlerde olduğu gibi yapılır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, çatı civarında iç ortam hava sıcaklığı,ortam sıcaklığından 5°C fazla alınırken konvansiyonel sistemlerde çatı bölgesindeki sıcaklığın ortam sıcaklığından 20 hatta 30°C daha fazla olmasıdır. Radyant sistemler genellikle çok büyük hacimlerde uygulandığı için enfiltrasyon kaybı yerine hava sızıntısı ısı kaybı hesabı yapılır. Bu tip büyük binalarda çatı ve duvar birleşmeleri, köşeler, pencere doğraması ve duvar arasındaki sızıntılar, enfiltrasyon ısı kaybı hesabı ile bulunandan çok daha büyük bir ısı kaybına neden olurlar. Buna göre, 1 saat içinde bina hacmindeki havanın ne kadarının değişebileceği önemlidir. Teorik bir hesap esası olmayan hava sızıntısı ısı kaybı faktörü bina yeri, korunma durumu, kapıların açık kalma süresine göre tecrübe ile tayin edilir. Ancak çok genel olmak üzere bu faktör orta düzeyde hava sızıntısı olduğu düşünülen binalar için 0,3 civarında alınabilir. Ayar Faktörleri Radyant sistem tatbikinde farklı olarak iki faktör gözönünde tutulur: 1. R.A.F. (Radyant Ayar Faktörü) 2. Y.A.F. ( Yükseklik Ayar Faktörü ) Radyant Ayar Faktörü (R.A.F.) Isıtıcının verimine göre ısıl gücün tekrar gözden geçirilerek azaltılması gereklidir. Bu, azaltma sonucunda hesap değerlerinden daha az ısıtma yapılacağı anlamına gelir. Ancak yapılan uygulamalar göstermiştir ki R.A.F. uygulanmayan hesap ile elde edilen ısıtma o hacim için fazla gelmekte ve ilk yatırım masrafının artmasının yanısıra ısıtıcıların kısa süre çalışıp uzun süre durması söz konusu olmaktadır. Oysa ilk yatırım maliyeti açısından ısıtıcı sayısının azalması istenen bir durumdur. Bunun yanında ısıtma yükü az geldiğinde sistemin daha uzun süre devrede kalması ve kısa süre durması ya da sürekli çalışması mümkün olduğundan R.A.F. ile düşürülen ısıtıcı sayısı ısıtma açısından bir yetersizlik teşkil etmez. yakıcı verimini göstermek üzere; ? > % 90 ise R.A.F 'a göre ısıl güç % 20 azaltılır. ? <= % 90 ise R.A.F 'a göre ısıl güç % 15 azaltılır. Yükseklik Ayar Faktörü (Y.A.F.) Radyant ısıtıcıların etiket güçleri 6 m. yüksekliğe monte edilmeleri halinde elde edilebilecek ısıl gücü ifade etmektedir. Sistemin kurulması planlanan mahal 6 m. 'den yüksekse ısıl gücün hesabedilen değere göre arttırılması gereklidir. Bu durum Y.A.F. ile gözönüne alınır. 6 m.'den daha yüksek mahallerde 6 m.'den sonraki her metre için kurulu ısıl güç % 3,5 oranında arttırılır. Sistem Seçimi Radyant ısıtmanın uygulanacağı mahale göre sistemin şekli belirlenir. Buna etki eden faktörler; kreyn rayları, elektrik kabloları, kolonlar ve sütunların yerleri, insanların çoklukla bulunduğu bölgeler, pencerelerin yerleri gibi konstrüksyonu kısıtlayan ve ısıl kayıpları arttırabilecek hususlardır. Sistem seçiminde büyük güçte az sayıda ısıtıcı alınabileceği gibi küçük güçte çok sayıda ısıtıcı da alınabilir. Doğal olarak çok sayıda küçük güçte ısıtıcı daha homojen bir radyant şemsiye meydana getirecektir. Ancak vakum pompası ve brülör sayısındaki artışlar da gözönünde tutulduğunda böyle bir seçimin ekonomik olmayacağı ortadadır. Dolayısıyla radyant şemsiye homojenliği ve ısıtıcı sayısı yani ekonomiklik arasında uygun denge kurulmalıdır. Sistemin uygulanacağı mahal için değişik güçlerde ısıtıcı kullanılması halinde, ekonomiklik ve homojen ısınma analizi çok iyi yapılmalı, buna göre hangi güçte ısıtıcı kullanılacağına karar verilmelidir. Radyant ısıtma uygulanacak mahaller için bir önemli husus da ısıtıcıların nasıl yerleştirilmesi gerektiğidir. Isıtıcı yerleştirmede dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır: 1. Isıtıcıdan çıkan ışınlar 120° tepe açılı bir üçgen prizma içini ısıtırlar. Buna radyant şemsiye denir. Mahal yüksekliğine göre şemsiyelerin birbirlerinin projeksiyon alanlarına fazlaca girişmemeleri ( 1 m.' den fazla ) sağlanmalıdır. 2. Radyant şemsiyenin binanın her tarafında homojen olması sağlanmalıdır. 3. Işınların soğuk duvarlara gelmesi önlenmelidir. Yani ısıtıcılar duvarlara dik olursa bu duvarlardaki ısı kaybına, direk ısıtmadan doğan fazlalık eklenmemiş olur. 4. Camlar enfraruj ışın almamalıdır. Zira cam ışını dışarı geçirir. 5. Enfraruj kontrollü cihazların (C.N.C. tezgahlar gibi) yüksek yoğunluklu ışınlardan etkilenme olasılığı vardır. Bu tip cihazların optik sensorlarının şemsiye içinde kalmaması tercih edilir. 6. Mahalin özel durumları gözönüne alınmalıdır. Örneğin sık sık gece vardiyasına kalınan bir bölgeyi ısıtan cihaz gerektiğinde müstakil olarak çalıştırılabilmelidir. Her konuda detaylı bilgi almak için lütfen bize yazın: info@cukurovaisi.com Telif Hakkı (Copyright): Ziyaret etmekte olduğunuz web sitesinde yazılı tüm sayfalar, fotoğraflar, tasarımlar, resimler ve fikri hak mülkiyet ve korumasına tabi olan her türlü eserin telif hakkı Çukurova Isı Sistemleri A.Ş.'ye aittir. Web sitesine girdiğiniz zaman kendinize kopya alabilirsiniz, bilgi indirme esnasında ve kişisel amaçlar makul olduğu sürece daha sonra kullanmak üzere bu web sitesindeki bilgileri basabilirsiniz. Başka bir amaçla kullanım kesinlikle yasaktır.
5Klasik Sistem - Radyant Sistem Mukayesesi
Klasik Sistem - Radyant Sistem Mukayesesi KONVANSİYONEL SİSTEMLER Isıtma, taşıma yoluyla gerçekleşmektedir. Merkezi bir kaynak (kazan brülör vs.) vasıtasıyla elde edilen sıcak hava, buhar ya da sıcak su ; sirkülasyon pompaları, fanlar, borular/ kanallar vasıtasıyla esas olarak ısıtılacak mekana taşınır ve apareyler, konvektörler veya menfezler aracılığıyla içeriye sıcak hava olarak basılır. Amaç; önce mekanın havasını ısıtmaktır. İkincil olarak da insanlar, makinalar vs. ısınır. Ancak ısınan hava tabiatıyla yükseldiğinden özellikle yüksek yapılarda, izolasyonun kötü olduğu binalarda ya da hava değişiminin fazla olduğu işletmelerde bu tür bir sistemle ısıtma çok geç ve zor gerçekleşir. Sonuç olarak çok fazla enerji harcayan (yakıt giderleri yüksek) ve yeterli konforu sağlayamayan bir sistemle ısıtma yapılmaya çalışılır. Isı üretimi için mutlaka bir kazan dairesine ya da ısı santraline ihtiyaç vardır. Homojen ısıtma yapmak güçtür. Tavan ile taban arasındaki sıcaklık farkları çok yüksektir. (12°C ile 20°C) Isı iletimi fanlarla sağlandığından hava hareketi söz konusudur. Bu hava hareketi sistem rejime girene kadar soğuk olarak hissedilir ve çalışanları hastalanmasına ya da hastalıkların taşınmasına sebep olur. Ayrıca ortamdaki tozu hareketlendirir ve ürünlerin, makinaların üzerine yapıştırır. Sistemin rejime girme süresi 1-2 saattir. Bu yüzden işyeri mesaiye başlamadan birkaç saat önce sistem işletmeye alınmalıdır. Sistemin kurulması için gerekli ilk yatırım maliyeti yüksektir ve tesisin kurulum süresi uzundur. İşletme, bakım, yedek parça giderleri yüksektir. Ayrıca kazan dairesindeki birçok parçadan yalnızca birinin arıza yapması durumunda bile tüm sistem devre dışı kalabilir ve arıza giderilene kadar tesis ısıtılamaz. Yıllık elektrik sarfiyatı işletme giderlerinde önemli bir pay tutar. Lokal veya bölgesel ısıtma yapmak çok güçtür. Mevcut bir sistemin sökülüp başka bir tesiste kullanılabilme ihtimali düşüktür. Ancak çok az sayıda mevcut ekipman kullanılabilir. İmalat şeklinin veya yerleşiminin değişimine göre sistemde değişiklikler yapmak zordur. Zamana bağlı olarak verim kaybı söz konusudur. Yıllar geçtikçe sistemin verimi düşer. RADYANT SİSTEMLER Isıtma, ışınım yoluyla gerçekleşmektedir. Sistem ısıtılacak mekandadır ve tavana asılıdır. Brülör vasıtasıyla yakılan gaz radyant boruların içerisinde dolaştırılır ve ısıtılan borunun üzerinden yayılan enerji yansıtıcılarla aşağılara yönlendirilerek (güneşin bizleri ısıttığı gibi...) ısıtma yapılır. Hiçbir taşınan akışkan(sıcak su, buhar, sıcak hava vs.) ve transfer elemanı (pompa, boru, vana, kollektör, aparey, kanal vs.) yoktur. Yani transfer kaybı % 0'dır. Amaç; önce cisimleri ve insanları ısıtmaktır. Isıtma da öncelikle zeminden başlar ve çok kısa sürede hissedilir. özellikle yüksek yapılarda, izolasyonun kötü olduğu binalarda ya da hava değişiminin fazla olduğu işletmelerde en ideal ısıtma sistemidir. Sonuçta yakıt giderleri düşük ve yüksek konfor sağlayan bir sistemle ısıtma yapılır. Isı üretimi ısıtılacak mekanda, tavanda gerçekleştiğinden ilave bölüme ihtiyaç yoktur. Isıtma homojendir. Tavan ile taban arasındaki sıcaklık farkları düşüktür. (4°C ile 8°C) Isı iletimi ışınımla sağlandığından hava hareketi yoktur ve ortamda hava hareketi olmadığından tozlar hareketlenmez ve ürünlerin, makinaların üzerine yapışmaz. Ayrıca hastalıkların taşınması riski minimumdur. Bu sebepten olan hastalanmalar radyanlarla ısınan mekanlarda görünmez. Sistemin rejime girme süresi 15-30 dakikadır. Bu yüzden işyeri mesaiye başlamadan birkaç dakika önce sistem işletmeye alınabilir. Sistemin kurulması için gerekli ilk yatırım maliyeti düşüktür ve tesisin kurulum süresi çok kısadır. İşletme, bakım, yedek parça giderleri çok düşüktür. Ayrıca cihazlardan birinin arıza yapması durumunda bile arızalı cihaz haricindeki diğer tüm sistem çalışmaya devam eder ve ısıtmada pek sorun yaşanmaz. Yıllık elektrik sarfiyatı önemsenmeyecek kadar düşüktür. İstenildiği gibi Lokal veya bölgesel ısıtma yapılabilir. Mevcut bir sistem kolayca sökülüp başka bir tesiste kullanılabilir. İmalat şeklinin veya makine yerleşiminin değişimine göre sistemde değişiklikler yapmak mümkündür, çok kolaydır ve kısa zamanda yapılabilir. Zamana bağlı verim kaybı söz konusu değildir. Uzun yıllar aynı performansla çalışır. SONUÇ Güneşin gezegenleri ısıtmasının küçük bir modeli olan radyant ısıtma, büyük hacimlerde konforlu bir ısıtma sağlamaktadır. Yapılan ekonomik analizlerin ışığında radyant ısıtma sistemlerinin, genel kanının aksine konvansiyonel sistemlerden daha ekonomik olabileceği görülmektedir. Gün geçtikçe artan yakıt fiyatları düşünüldüğünde % 50' ye varan yakıt tasarrufu kesinlikle gözardı edilmemelidir. Gerek fabrika, depo, hangar gibi büyük hacimlerin ısıtılmasında, gerekse bu alanların yalnızca belirli bölümlerinin ısıtılmasında radyant sistemler büyük avantaj sağlarlar. Konstrüksyonunun kolaylığı dahi tek başına radyant sistemin seçimi için yeterli bir sebep olarak sayılabilir. Her konuda detaylı bilgi almak için lütfen bize yazın: info@cukurovaisi.com Telif Hakkı (Copyright): Ziyaret etmekte olduğunuz web sitesinde yazılı tüm sayfalar, fotoğraflar, tasarımlar, resimler ve fikri hak mülkiyet ve korumasına tabi olan her türlü eserin telif hakkı çukurova Isı Sistemleri A.Ş.'ye aittir. Web sitesine girdiğiniz zaman kendinize kopya alabilirsiniz, bilgi indirme esnasında ve kişisel amaçlar makul olduğu sürece daha sonra kullanmak üzere bu web sitesindeki bilgileri basabilirsiniz. Başka bir amaçla kullanım kesinlikle yasaktır.